Η αέναη επιστροφή του Καβάφη

Για τους ανθρώπους που ανεπαισθήτως έχουμε κλειστεί έξω απ ΄τα Τείχη, ο Καβάφης, πάντα έφηβος, πάντα νοσταλγικός, μας συντροφεύει με την άχρονη ποίησή του, αυτή που αναγεννάται με κάθε ανάγνωση και γεννά κάτι διαφορετικό μα πάντα σύγχρονο.

Ίσως επειδή οι άνθρωποι, τα βιαστικά κι άπειρα όντα της στιγμής, ανέκαθεν διακόπτουμε τα σχέδια των Θεών ακολουθώντας τα ίδια μοτίβα της τόσο προβλέψιμης φύσης μας.

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ

μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.

Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη·

διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.

A όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.

Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.

Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω.

Όπως ο ίδιος ο ποιητής σχολιάζει για τα "Τείχη",

"Εις αυτό ο ποιητής έχει υπόψιν του τον άνθρωπον εις τον οποίον λείπουν εκείνα τα προσόντα, τα τιποτένια, αλλά σπουδαιότατα για τες κοινωνικές επιτυχίες, με τα οποία και αυτός θα μπορούσε ν'ανέβη υψηλά όπως τόσοι και τόσοι άλλοι ίσοι του, και μερικοί μάλιστα κατώτεροί του. Χωρίς να το καταλάβη και ο ίδιος, με το να μη θέλει να σκύβη σιωπηλά εμπρός σε κάθε πρόληψι της εποχής του, να μη θέλει να συμμορφούται με το σοφό guarda e passa εμπρός σε κάθε κοινωνική σαπίλα, με το να έχη διαφορετικά ιδανικά από τους συγχρόνους του, του έκτισαν γύρω του τείχη και τείχη ανυπέρβλητα που τον έχουν χωρίσει από τον άλλο κόσμο [...]"

Και παρά το ότι όταν γράφονταν τα Τείχη από τον Καβάφη το 1896, ήταν μια μορφή διαμαρτυρίας για τον από οικονομικά ελατήρια αποκλεισμό του από τη ζωή της κοσμικής Αλεξάνδρειας και έμμεσα μια κριτική για την κάστα εκείνη που αποφάσιζε ποιος είναι αριστοκράτης ή όχι, στο πέρασμα του χρόνου το νόημα χάνει την όποια προσωπική χροιά κι αποκτά πανανθρώπινο, συμπαντικό χαρακτήρα.

80 χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο Αλεξανδρινός ποιητής ολοκλήρωσε το προσωπικό του ταξίδι, αφήνοντας πίσω του πλούσιους κληρονόμους που σκύβουν πάνω από τα ανεκτίμητα ποιήματά του. Αυτό που απομένει είναι ν' ανακαλύψουμε αν τολμάμε να ζήσουμε δίχως τους βαρβάρους. Αν μπορούμε να σταθούμε με αξιοπρέπεια έξω από τα Τείχη που υψώνονται κάθε στιγμή, πόσο μπορούμε να μην κάνουμε τη ζωή μας ξένη φορτική...

Όσες φορές κι αν διαβάσω τα ποιήματά του, κάθε φορά θ' ανακαλύπτω ένα που μου είχε διαφύγει (;), αυτό που περίμενε την κατάλληλη στιγμή σαν το χαμένο χιλιοστό κομμάτι του παζλ που έλειπε για να συμπληρώσω άλλο ένα καρέ της προσωπικής μου διαδρομής.

Και με τον ήχο των για μια στιγμή επιστρέφουν

ήχοι από την πρώτη ποίησι της ζωής μας

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης

29 Απριλίου 1863 - 29 Απριλίου 1933

Ἡ ψυχή μου καὶ ἡ ἀγάπη γεννήθηκαν τὴν ἴδια μέρα.  (Μ.Πολυδούρη)