Δευτέρα 22 Απριλίου 2013

Δάφνη


Η αγαπημένη τού Θεού Απόλλωνος, κόρη τού Πηνειού ή τού Λάδωνος καί τής Γαίας.
Πολλοί τήν ερωτεύθηκαν, μά εκείνη δέ νοιαζόταν καί όλους τούς απόφευγε.
Προτιμούσε μονάχη στά δάση νά πλανιέται, σάν τήν Άρτεμη αγνή κι ανέγγιχτη νά μείνει.
 Κι ο Θεός ο Φωτοδότης αφού τόν Πύθωνα εξόντωσε, τόν γιό τής Αφροδίτης τόν
Έρωτα ειρωνεύθηκε γιά τά δικά του βέλη. Κι εκείνος από θυμό, τήν καρδιά τού
Θεού σαϊτεψε κι Έρωτα τού ενέπνευσε γιά κείνη. Μέ τά λόγια ο Θεός δέν μπορεί
νά τήν μεταπείσει, η Νύμφη τρέχει νά σωθεί στήν αγκαλιά τού δάσους, μά ο
Απόλλων μη θέλοντας τά κάλη της νά χάσει τήν παίρνει στό κατώπι. Η φυγή τήν
έκανε πιό όμορφη νά μοιάζει, μέ τά λυτά μαλλιά της ν' ανεμίζουν στόν αέρα. Ο
Έρωτας έχει δώσει τού Θεού φτερά, τή Νύμφη πλησιάζει, σχεδόν μπορεί νά τήν
αγγίξει καί τών μαλλιών της τ' άρωμα ρουφά μέσα σέ μέθη.
Η Δάφνη αποκαμωμένη πιά τήν Μάνα της τήν Γή επικαλείται μέ προσευχή
σπαραχτική.
"Μητέρα βόηθα με κι άλλαξε τήν μορφή μου, γιατί είναι αιτία τής συμφοράς μου"
Καί η Μάνα της τήν άκουσε, μούδιασε τό κορμί της, λεπτός φλοιός κάλυψε τούς
μαστούς της. Τά χέρια της έγιναν κλαδιά καί τά μαλλιά της φύλλα, τά πόδια της
ευθύς στή γή ριζώσαν. Τ' όμορφο προσωπό της κάλυψε η φυλλωσιά τού θάμνου.
Μά ο Θεός φιλέσπλαχνος δέν έπαψε νά τήν θέλει. Τόν κορμό της μέ τήν λάμψη του
αγγίζει καί κάτω από τόν λεπτό φλοιό ακούει τήν καρδιά της. Κόβει μερικά
κλαδιά, μέ τό σώμα της στεφάνι πλέκει καί στό κεφάλι του φορεί αιώνια δικό
του. Προτρέπει τούς θνητούς νά πράτουνε τό ίδιο γιά προστασία από κάθε είδους
"κακού". Κάθε εννέα χρόνια πολλές Ελληνικές πόλεις εόρταζαν τά Δαφνηφόρια.
Στήν Θήβα η Πόλη τιμούσε τόν Θεό μέ μεγαλόπρεπη πομπή, όπου χορός παρθένων μέ
κλαδιά δάφνης στά χέρια τραγουδούσε στόν Απόλλωνα τά Δαφνηφορικά.


Διαχρονικά η δάφνη μάς δηλώνει τήν διάκριση στήν μάχη, στίς τέχνες καί στά
γράμματα. Είναι γνωστές οι φράσεις "έδρεψε δάφνες" ή "αναπαύεται στις δάφνες
του".Στη γλώσσα των λουλουδιών η δάφνη είναι το δέντρο της δόξας και τα φύλλα
της δείχνουν την απόλυτη αφοσίωση. Οι πρόγονοί μας τοποθετούσαν ένα κλαδί
δάφνης πάνω από το κεφαλόσκαλο αν κάποιος στο σπίτι ήταν άρρωστος, ενώ ο
Θεόφραστος αναφέρει πως όλοι σχεδόν μασούσαν ένα φύλλο δάφνης για να
αποφεύγουν την κακοτυχία. Ο λαός θεωρούσε ότι η δάφνη προστάτευε από τους
κεραυνούς και τις βροντές. Λέγεται ότι ο αυτοκράτορας Τιβέριος φοβόταν τόσο
πολύ τους κεραυνούς ώστε κρυβόταν κάτω απ' το κρεβάτι του και κάλυπτε το
κεφάλι του με φύλλα δάφνης όποτε ερχόταν μπόρα. Ένα δένρο δάφνης που πέθαινε
πρόλεγε ένα θάνατο στην οικογένεια, ή μια εθνική καταστροφή. Σύμφωνα με τους
συγγραφείς της εποχής, όλες οι δάφνες στη Ρώμη μαράθηκαν πριν από τον θάνατο
του Νέρωνα. Η δάφνη όταν καίγεται και παράγει δυνατό κρότο είναι οιωνός
καλοτυχίας, ενώ δυσοίωνα είναι τα πράγματα αν η καύση της συνοδεύεται μόνο από
καπνό. Με στεφάνια από κλαδιά δάφνης τιμούσαν ποιητές, στρατιώτες και
στρατηγούς που διακρίνονταν σε μάχη και αθλητές που διακρίνονταν στους αγώνες.
Η δάφνη συνδέεται με την επιτυχία και την τιμή, γι' αυτό τα μυνήματα που
ανήγγειλαν νίκη στη μάχη τυλίγονταν με φύλλα δάφνης, ενώ οι αγγελιοφόροι που
τα μετέφεραν κρατούσαν κλαδί δάφνης. Σε όλη τη διάρκεια της Ιστορίας
απεικονίζεται σε προτομές, νομίσματα και έργα Τέχνης. Ο Ιούλιος Καίσαρ
εκτίμησε ιδιαίτερα το ότι η Σύγκλητος τον τίμησε με το δικαίωμα να φέρει
δάφνινο στεφάνι. Στα Σατουρνάλια οι Ρωμαίοι κοσμούσαν τα σπίτια τους με
δάφνες.

Η λαϊκή σοφία λέει "φύτεψε μια δάφνη κοντά στο σπίτι για προστασία από τους
κεραυνούς, πάρτε ένα δέντρο δάφνης μαζί σας αν μετακομίσετε για να σας
ακολουθεί η καλοτυχία, βάλτε ένα φύλλο δάφνης μες το μαξιλάρι σας για να έχετε
όνειρα ευχάριστα κι ευοίωνα, σπάστε ένα κλαδάκι δάφνης και δώστε το μισό στον
αγαπημένο σας για να σας είναι αφοσιωμένος".
Η δάφνη έχει και χρήση θεραπευτική. Οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν φύλλα
δάφνης στα θερμά λουτρά για να ανακουφίζουν τα πονεμένα μέλη τους. Στην
πρακτική ιατρική, χρησιμοποιούσαν τον χυμό του καρπού της δάφνης ενάντια στο
δάγκωμα του φιδιού, στα τσιμπήματα εντόμων και στις μολυσματικές νόσους. Τα
φύλλα που έκοβαν από το πάνω μέρος των κλαδιών τα χρησιμοποιούσαν ως εμετικό,
ενώ από το κάτω ως καθαρτικό. Έβαζαν δάφνη στο αλεύρι και τύλιγαν με αυτή τις
γλυκόριζες και τα ξερά σύκα για να τα προστατέψουν από τα μαμούνια. Ο Νίκολας
Κάλπεπερ, άγγλος ιατρός, χρησιμοποιούσε το λάδι της για να σβήνει τα σημάδια
από μώλωπες, γδαρσίματα και εκδορές.  Η λέξη Bachelor, πτυχίο πρώτης βαθμίδας που έχουν οι Άγγλοι προέρχεται από τίς λέξεις Bacca-laureus πού σημαίνει καρπός δάφνης γιατί καί αυτοί έχουν τό φυτό ως σύμβολο σοφίας!
Τ' ονομά της τίμησαν δεκάδες πόλεις καί χωριά, δήμοι καί διαμερίσματα. Γυναίκες όπως η κόρη τού Τειρεσία, η κόρη τού Αμύκλα, η ποιήτρια Δάφνη Αιμιλία.
Ο Λόγγος ένας από τούς πρώτους μυθιστοριογράφους έγραψε τό Δάφνις καί Χλόη.
Διάσημες όπερες τής αφιερώθηκαν, όπως αυτή τού Γιάκοπο Πέρι πού θεωρείται πώς αποτελεί ιστορικά τό πρώτο έργο όπερας  καί συντέθηκε τήν περίοδο 1594-8, τού Μάρκο ντε Γκαλιάνο, τού Χάινριχ Σιτς καί βεβαίως η διασημότερη όλων, αυτή τού Ρίχαρντ Στράους.

Τί υπάρχει σέ ολόκληρο τόν κόσμο, ωραιότερο από ένα δάφνινο στεφάνι;
Τζόν Κήτς

 

Δεν υπάρχουν σχόλια: